Veri Gazeteciliği Manifestosu Taslağı

Giriş

Veri gazeteciliği haber merkezlerinde kullanılmaktadır; birçok ajans bu konuda uzmanlaşmıştır; akademisyenler bu konuda eğitim vermektedir. Veri gazeteciliği en az 5 sene içerisinde başlıca araştırmalara katkıda bulunmuştur. Veri gazeteciliği, günümüzde gazeteciliğin temel/vazgeçilemez bir parçası haline gelmiştir ve bu alan sadece asosyal- çok çalışkan insanlar için geçerli değildir.

Açıklık ve Şeffaflığı destekleyerek veri gazeteciliği, gazeteciliğin/medyanın sadece dördüncü kuvveti olma özelliğini teşvik etmez. Veri gazeteciliğinin geniş halk kitlelerinin/kamunun gazeteciliğe olan güvenini artırma potensiyeli de vardır.

Kuvvetli inancımız şudur ki veri gazeteciliği daha ulaşılabilir bir hale gelmelidir ve gazeteciliğin her şeyinden önce, en üstünde sayılmalıdır, biz burada veri gazeteciliğinin nasıl veri gazeteciliği olduğunu tarif edeceğiz, açıklayacağız.

Neden Manifesto

Ölçümlerin değiştiğine inanıyoruz, ve bundan dolayı ilerlemeyi ve gelişmeyi takip etmenin sadece zengin ve güçlüye bırakılmaması gerekiyor. Veri gazeteciliği bahsedilen diğer alanlara karşı bir ağırlık ve güç oluşturuyor. Veri gazeteciliği gerçekliği ölçümlemek için bize imkan tanır ve hikayelerin oluşturulması ve araştırmaların yapılmasıyla kamuoyundaki sonuçları iletir ve yayar.

Bizler ayrıca işbirlikçi ve ortak bir şekilde çalışmaya ve ülkelerarası birden fazla takımla ve medya şirketleriyle ortak olmaya inanıyoruz. Avrupalı bir veri gazeteciliği manisfestosunun olması beraberce çalışarak ana ilkeleri oluşturmakta, iyi örnekleri, yöntemleri teşvik etmekte ve ortak değerlerimizi sıralamakta bize yardımcı olacaktır.

Bu manifesto veri gazeteciliği projesinin kalitesinin tanımını ve ölçümünü yapmak için ve Avrupalı veri gazeteciliğinin çerçevesini, sistemini belirlemede atılan bir ilk adımdır.

Neden Avrupalı

“Farklılıkta Birlik” Avrupa Birliği’nin resmi mottosu, sloganıdır. Bu motto ya da bu slogan Avrupalıların barış ve refah için çalışmakta birlik olduğu anlamına gelir ve dahası, Avrupa’daki birçok farklı kültür, gelenek ve dil kıta için olumlu birer değer olarak görülür. Avrupalı veri gazetecileri el ele vererek Avrupa ruhunu ve havasını vurgulayabilir ve bu yönde ilerlemeye katkı sağlayabilirler.

Daha pratik ve kullanışlı anlamıyla, ingilizce içinde işlerini yürüten ve çalışan veri gazetecilerinin çokdilli bir iletişim ağı (network), dil sorunlarını ve bariyerlerini ortadan kaldırabilir ve hedef okuyucu kitle arasında köprüler inşaa edebilir. Bu işbirliği, propagandaya karşı koyma açısından ve giderek daha ayrışan Avrupa gerçekliğinde Avrupalı kamuoyuna katkı sunmasından dolayı oldukça önemlidir. Veri makineler tarafından okunabilen ve analiz edilebilen bir yapı olduğundan özellikle kıtalar arasında gazeteciler ve haber mezkezleri arasında köprü kurmada faydalıdır. Bizler yöntembilimleri (metodolojileri), verisetlerini (dataset), araştırmaları ve görselleştirmeleri bu sayede görece az bir çaba ile paylaşabiliriz. Bizler ayrıca parçalanmış çokdilli verisetlerini düzeltip, birleştirebilir, Avrupalı verisetlerine katılabilir ve hem ulusal (yerel dillerde) hem de Avrupalı hedef okuyucu kitle için (İngilizce) hikayeler yazabiliriz.

Avrupalı Veri Güdümlü Gazetecilik (vgg) (ddj) Manifesto

Tanım

/ Veri gazeteciliği veriyi kamu yararı adına gerçek hikayeleri bulmada ve aktarmada gazetecilik amaçları için imkan tanır. Bu işlem birkaç şekilde sonuçlanabilir: Veriyi analiz etme ve bu analizi yazılı bir biçimde ya da görselleştirerek aktarma, iletme, veritabanı yaratmak için verileri toplama ya da kullanıcıların verileri kendi başlarına araştırabilmesi için uygulamalar (apps) üretme.

Veri her zaman insan ile alakalıdır

/ Veri gazetecileri neyi toplayacakları ve nasıl toplayacakları ve analiz edecekleri konusunda kendi düşüncelerini ve değerlendirmelerini kullanırlar. Veri gazetecileri verinin insanlar tarafından kurulan, başlatılan bir süreç olduğunu ve bundan dolayı da yeni veri biriktirme, toplama için denge ve fren (check and balance) sisteminin gerektiğini akıllarından çıkarmamalıdır. Veri gazetecileri teknik ve sosyolojik önyargıların herhangi bir verisetinde kendiliğinden olduğunu anlamalı ve bunu açıklamalılardır.

Gizlilik

Özel bilgiler ancak ve ancak kamu yararı ile ilgi ve alakası özel ve kişisel çıkarlardan üstün gelirse yayımlanabilir. Eğer böyle bir durum yoksa, veri anonimleştirilmeli, isimsizleştirilmeli ya da istatistiki gizliliği koruyacak biçimde olabildiğince bu türden veriler kümeleştirilmeli, bir araya getirilmelidir.İnsan hakları odaklı çalışmaları sunma ve iletme konusunda zarar görme riski taşıyan ya da bu tür ihlalleri ortaya çıkaran incelenmiş ve araştırılmış kaynakların kimlikleri yargısal yolları da içerecek şekilde korunacaktır.

Yöntem bilim (Metodoloji)

/ Veriyi toplamada ve işlemede kullanılan yöntem bilimi ve kaynaklar kesinlikle herkese açık, kolay anlaşılır ve kamu tarafından ulaşılabilir olmalıdır.

Olası önyargılar ve yanılma payları veri gazetecileri tarafından bilinmelidir, anlaşılmalıdır ve eğer mümkünse yöntembilim ile birlikte yayımlanmalıdır.

Sürdürülebilirlik

/ Veri ileriki zamanlarda kullanılabilir olmasını ve sadeleşmiş olmasını içerecek formatlarda kayıtlı olmalıdır. Sadece bu şekilde veri sürekli ve hiç durmadan korunabilir ve geliştirilebilir.

Yeniden Üretilebilirlik

/ Veri eğer özellikle yeni ve farklı bir analize yer verecek şekilde kendi anlamını değiştirmiyorsa, yeniden farklı bağlamlara izin verecek şekilde yapılandırılmış olmalıdır.

Açıklık- Açık Olmak

/ Kodlanan şeylerin ve verilerin açık olması demek bunların kolayca yüklenebilir ve işlenebilir olması demektir. Açık olmak bunların kamunun malı olması anlamına gelmez ve veri gazetecilerinin oluşturdukları şeyler için herhangi bir yetkilendirme ve izin tipi tercih edebilirler. Özel verilmiş izinler, insan haklarını tehlikeli ve güvencesiz yerlerde destekleyen korumasız kaynakların kimliklerini korumak için yapılır.

İşbirliği

/ İşbirliği veri gazeteciliğinin en merkezinde yer alır. Bu işbirliği gazeteciler ve bunu kodlayan insanlar arasında olduğu gibi gazeteciler ve diğer gazeteciler de arasındadır. Veriyi kodu ya da bilgiyi paylaşma, yapılan işin kalitesini ve gücünü artırmada yardımcı olur ve kaynakları en uygun hale getirir ve bir şeyi üretmek için gerekli maaliyeti paylaştırır.

* Kaynak: https://medium.com/european-datajournalism-manifesto

Birinci Taslak

[ Bu taslak “Veri Gazeteciliği Manifestosu”nun ilk taslağıdır. Bu manifestoyu sonuçlandırmaya ve Uluslararası Gazetecilik Festivalinde, Anne-Lise Bouyer, Daniele Grasso, Sylke Gruhnwald ve Jacopo Ottaviani tarafından organize edilen panel sırasında sunmaya çalışacağız.

Bu taslak Avrupa’nın çeşitli yerlerinden az sayıda gazeteciye * çeşitli sorular sorulduktan sonra oluşturuldu. Bu taslak şu an hala sizin yorumlarınıza açık olacaktır, bundan dolayı bu konu ile alakalı yorumlarınızı rahatça ekleyebilirsiniz.]

Çevirmenin Notu: Bu çeviride Avrupalı veri gazetecilerinin veri gazeteciliği için hazırladıkları ilk manifestolarını bulabilirsiniz. Çevirinin içeriğinde taslağın genel hatlarına ve veri gazeteciliğinin temel tanımlarına yer verilmiştir. Bu taslağı hazırlayan veri gazetecileri, bu çevirinin içinde veri gazeteciliğinin neden bir manifestoya ihtiyacı olduğunu, bunun neden Avrupa merkezli olduğunu açıklamışlardır. En son kısımda veri gazeteciliğinin içerdiği kavramlara ve bu kavramların tanımlarına ulaşabilirsiniz.

Çeviren: AVVG YK’den Dersu Ekim Tanca